Dysplazja stawów biodrowych psów

Staw biodrowy u psa to staw łączący tylną kończynę z tułowiem. Głowa kości udowej tworzy staw przylegając ściśle do panewki kości miednicy. W zdrowym stawie głowa kości udowej porusza się rotacyjnie bez żadnych ograniczeń wewnątrz panewki. Otaczająca staw torebka stawowa sprawia, że głowa kości udowej i panewka ściśle do siebie przylegają, jak również stabilizuje staw biodrowy. Główkę kości udowej i panewkę łączy dodatkowo więzadło.
W zdrowym stawie ścisłe dopasowanie kości,  obecność więzadła, torebki stawowej i gładkiej powierzchni chrząstki stawowej wyścielającej powierzchnię kości  gwarantują stabilność stawu oraz jego sprawne funkcjonowanie bez zakłóceń.


Dysplazja stawu biodrowego to stan patologiczny, który rozwija się w czasie wzrostu zwierzęcia i nie jest to choroba kości związana bezpośrednio  z ich nieprawidłowym wzrostem .Wynika ona z zaburzeń w rozwoju tkanek miękkich (luźności mięśni, tkanki łącznej i więzadeł) podtrzymujących staw biodrowy. Kiedy tkanki miękkie otaczające staw rozwijają się nieprawidłowo,  kości stawu  nie są utrzymywane w odpowiednim położeniu i oddalają się od siebie. Powoduje to rozciąganie więzadła i tym samym niestabilność stawu oraz z czasem coraz większe niedopasowanie powierzchni stawowych kości, co prowadzi do stanu zapalnego kości oraz stawów (choroby zwyrodnieniowej stawów). Choroba zwyrodnieniowa najczęściej postępuje stopniowo wraz z wiekiem psa.
Przeprowadzone badania potwierdzają, że jest to choroba występująca powszechnie  w całej populacji psów ( rasowych i nierasowych) oraz , że wiele ras dużych psów należy do grupy zwiększonego ryzyka rozwoju dysplazji.
Objawy dysplazji:
U psów poniżej 1-go roku życia:
-pojawienie się nagłych trudności w staniu, chodzeniu, bieganiu i wchodzeniu po schodach
-kulawizna przy obarczaniu kończyny ,dotyczy jednej lub obu kończyn
-objawy nasilają się po wysiłku  lub przeciążeniu psa
U psów dorosłych (objawy są wynikiem choroby zwyrodnieniowej stawów):
-zmniejszona tolerancja wysiłkowa oraz niechęć do ruchu
-sztywny chód i kulawizna po wysiłku
-trudności  podczas wstawania psa po odpoczynku oraz wyraźnie zaznaczona kulawizna po odpoczynku
-widocznie mniejszy zasięg kroku w kończynie/kończynach tylnych
-ból przy próbie odwodzenia kończyny (ruchu w bok)
-niechęć do wchodzenia po schodach
-niekiedy słyszalne w czasie ruchu odgłosy "klikania" w stawie

Przyczyny dysplazji:
Na rozwój dysplazji u psów mają wpływ zarówno czynniki  dziedziczne, jak i środowiskowe.
Przeprowadzone badania wykazały, że jest to zaburzenie dziedziczne wielogenowe,  co oznacza, że na jego rozwój ma wpływ wiele genów, które decydują o procesie wzrostu u psa, wielkości jego ciała, o rozwoju mięśni  psa oraz o samej budowie stawu biodrowego.
Niemniej nie można zapominać, że czynniki środowiskowe  mają ogromne znaczenie i wpływają w dużym stopniu na cechy dziedziczne i na to jak się rozwiną. Rozdzielenie  wpływu  czynników  dziedzicznych od środowiskowych  na rozwój dysplazji jest praktycznie niemożliwe.
Najważniejszymi  czynnikami środowiskowymi mającymi znaczny wpływ na rozwój dysplazji u młodych zwierząt są:
TEMPO WZROSTU
Badania dowodzą, że szczenięta (zwłaszcza dotyczy to szczeniąt między 3 a 8 miesiącem życia)karmione bez ograniczeń, karmą o znacznej koncentracji składników odżywczych i wysokoenergetyczną , przekarmiane, dokarmiane różnego rodzaju "przysmakami" , jak  również karmione metodą "do woli" (pozostawianie szczenięciu zawsze pełnej miski z karmą), a tym samym szczenięta mające bardzo często nadwagę, znacznie częściej dotyka problem dysplazji.
Karmienie psów sprzyjające szybkiemu wzrostowi  powoduje, że znacznie wcześniej zostają zamknięte płytki wzrostowe w panewce, a to sprawia, że powstaje niedopasowanie pomiędzy panewką a głową kości udowej. Z kolei  duża ilość tkanek miękkich, tkanki tłuszczowej otaczającej staw biodrowy silnie oddziałuje  w okresie intensywnego wzrostu  psa na niewykształcony jeszcze staw biodrowy.
URAZY
Urazy i kontuzje młodych psów mające miejsce w okresie intensywnego wzrostu są  niestety istotnym czynnikiem środowiskowym. Bardzo często urazy prowadzą do powstania schorzenia jednostronnego, czyli dotyczącego jednego z bioder. Sytuacja jest o tyle skomplikowana, że z jednej strony psy o lepiej rozwiniętej masie mięśniowej w kończynach są zdecydowanie mniej narażone na powstanie dysplazji, a z drugiej strony nadmierny wysiłek fizyczny i  przeciążenia młodych psów prowadzą do zmian w obrębie stawów biodrowych.

Zapobieganie dysplazji:
PRACA HODOWLANA
Bardzo ważnym i najskuteczniejszym elementem w zapobieganiu dysplazji stawów biodrowych jest sumienna praca hodowców psów, czyli wybieranie do hodowli wyłącznie psów ze zdrowymi stawami biodrowymi. Takie działania prowadzą do wyraźnego zmniejszenia częstotliwości występowania schorzenia i równocześnie do zwiększenia liczby wyhodowanych  psów z doskonałymi stawami.
Im więcej w rodowodzie naszego psa przodków z przebadanymi stawami, tym mniejszy procent psów z problemem dysplazji stawów w kolejnych pokoleniach. Niestety, pomimo starań hodowców i  kojarzenia psów  przebadanych i ze stawami ocenionymi jako wolne od dysplazji, nie można całkowicie wyeliminować przypadków dysplazji w hodowli psów.
PRAWIDŁOWE  ŻYWIENIE  I ODCHOWANIE SZCZENIĄT
Należy pamiętać, że równie duże znaczenie jak właściwa selekcja hodowlana, ma staranne odchowywanie i  żywienie szczeniąt w okresie wzrostu:
-szczenięta  powinny otrzymywać dobrej jakości,  kompletną i dobrze zbilansowaną karmę, lecz pamiętajmy: niezbyt kaloryczną!
-  Ilość podawanej karmy powinna być odpowiednia do potrzeb rosnącego szczenięcia, czyli Nie przekarmiamy naszego szczenięcia!!!!
-bardzo ważne jest utrzymywanie szczenięcia w dobrej kondycji, ale dbanie również o jego szczupłą sylwetkę!
-nie dokarmiamy małego psa niezliczoną ilością przysmaków (najczęściej bardzo smakowitych i bardzo kalorycznych) między posiłkami. Jeśli chcemy stosować  nagrody/ przysmaki jako element nauki i ćwiczeń, to przeznaczmy na nie część  karmy z posiłku.
- równie istotne jest zapewnienie regularnego, ale umiarkowanego wysiłku fizycznego (regularne spacery, pływanie ), który pozwoli młodym psom na wykształcenie silnych mięśni i tkanek łącznych podtrzymujących rozwijający się kościec. Niewskazane są  skoki, gwałtowne zabawy, intensywne aportowanie piłeczek czy innych przedmiotów, częste wchodzenie po schodach, zabawy maluchów na bardzo śliskiej powierzchni. Takie rodzaje aktywności niestety bardzo często są powodem kontuzji w obrębie stawów biodrowych u młodych psów.
- młodym rosnącym psom ras dużych można profilaktycznie podawać w tym okresie dobrej jakości preparaty chondroprotekcyjne .

Oznaczenia stopnia dysplazji stawów biodrowych:
A - stawy wolne od dysplazji,  normalne
B- stawy wolne od  dysplazji, prawie normalne
C- nieznaczna dysplazja, lekka
D-umiarkowana dysplazja, średnia
E- ciężka dysplazja